Akdeniz Diyeti Bunama Riskini Azaltabilir mi?
Bir çalışma, Akdeniz diyetinin saÄŸlığa faydalarından birinin bunama riskinin ve hafıza kaybı oluÅŸturma ihtimalini azaltması olduÄŸunu bulmuÅŸtur.
GörünüÅŸe göre diyet, spesifik olarak bunama ile baÄŸlantılı amiloid ve tau proteinlerinin seviyesini düÅŸürüyor.
Akdeniz diyetini benimseyen kiÅŸiler, benimsemeyenlere göre hafıza testlerinde daha iyi puan aldı.
Önceki araÅŸtırmalar, Akdeniz diyetinin kalp saÄŸlığına fayda saÄŸlayabileceÄŸini ve kilo vermeye yardımcı olabileceÄŸini belirlemiÅŸtir. Åžu anda yeni bir çalışma, bunama ve biliÅŸsel gerileme riskini azaltmaya da yardımcı olabileceÄŸini öne sürüyor.
Çalışma; Akdeniz diyetinin, Alzheimer hastalığı ile iliÅŸkili iki proteinin birikmesini ve beyin hacminin küçülmesini önlemeye yardımcı olabileceÄŸini gösterdi.
Bu proteinlerin ilki olan amiloid proteini beyinde plaklar oluştururken, ikincisi olan tau proteini ise yumaklar oluşturur. Her iki protein de Alzheimer hastalarının beyinlerinde bulunur, bununla birlikte bu proteinler sağlıklı ve yaşlı kişilerin beyinlerinde de bulunur.
Bonn'da bulunan Alman Nörodejeneratif Hastalıklar Merkezi'nden çalışmanın yazarı Tommaso Ballarini “Bu sonuçlar, bize yediÄŸimiz ÅŸeylerin daha sonrasında hafıza becerilerimizi etkileyebileceÄŸini gösteren kanıtlar sunuyor.” diyor ve “Çalışmamız; doymamış yaÄŸ, balık, meyve ve sebze yönünden zengin, süt ve kırmızı et yönünden fakir bir beslenme ÅŸeklinin eÄŸer uygularsanız beyninizi hafıza kaybına ve bunamaya yol açabilecek protein birikiminden koruyabileceÄŸinizi gösteriyor.” diye ekliyor.
Bilim insanları çalışmayı çevrimiçi olarak 5 Mayıs 2021 tarihinde Amerikan Nöroloji Akademisi’nin “Nöroloji” konulu dergisinde yayımladılar.
Akdeniz Diyeti
​
Çalışmalar; 1960'lardan önce Yunanistan, Ä°spanya ve Ä°talya'da yaÅŸayan insanların yedikleri yiyeceklerle saÄŸlıklı yaÅŸamı iliÅŸkilendirdi. Akdeniz diyeti, yiyecek tercihlerine dayanır.
​
Bu diyet öncelikle sebze ve meyveler, kuruyemiÅŸler ve tohumlar, baklagiller, patatesler, tam tahıllı gıdalar, deniz ürünleri, sızma zeytinyağı ve ölçülü ÅŸaraptan oluÅŸur. Diyeti uygulayan kiÅŸi ara sıra kümes hayvanları, yumurta ve bunun yanı sıra yoÄŸurt ve peynir gibi süt ürünleri tüketebilir.
Akdeniz diyeti içeriÄŸinde; kırmızı et, ilave ÅŸeker, rafine tahıllar ve yaÄŸlar, iÅŸlenmiÅŸ gıdaları çok az miktarda barındırır.
Cleveland Clinic’te çalışan diyetisyen Kristin Kirkpatrick, Medical News Today’e Akdeniz diyetinin “beyin saÄŸlığının korunmasını yıllar boyunca destekleyebilecek” olan yararlı “omega-3 yaÄŸ asidine, polifenollere, belirli minarellere, life ve proteine” katkıda bulunduÄŸunu söyledi.
Ancak Kirkpatrick "Faydaları hakkında güçlü klinik verilere sahip bir diyet bile, ancak yapısını iyi bilen ve buna göre beslenme ÅŸeklini düzenleyen bireyler için saÄŸlıklıdır." dedi. Aynı zamanda makul porsiyon boyutlarının önemine dikkat çekti ve “kalp saÄŸlığına uygun olduÄŸu söylenerek pazarlanan veya geleneksel Akdeniz beslenme ÅŸeklinde görülen bileÅŸenleri içeren iÅŸlenmiÅŸ gıdaların tüketimine” karşı da uyarıda bulundu.
Ä°lgili Çalışmalar
​
Mevcut çalışma için araÅŸtırmacılar, Alman Nörodejeneratif Hastalıklar Merkezi'nin Boylamsal BiliÅŸsel Bozukluk ve Bunama Çalışması'ndan 512 kiÅŸiyi iÅŸe aldı. Katılımcıların deÄŸerlendirmeleri, 343'ünün Alzheimer hastalığına yakalanma riskinin daha yüksek olduÄŸunu, geri kalan 169 kiÅŸinin ise "biliÅŸsel olarak normal" olduÄŸunu ortaya koydu.
Katılımcılar önceki ay yedikleri yiyeceklerle ilgili anketleri doldurdular. AraÅŸtırmacılar, onlardan 148 spesifik gıda maddesinin tüketimlerini kaydetmelerini istedi. Diyet kaliteleri için puan alan bireyler arasından, Akdeniz diyetine en yakın beslenme ÅŸekli uygulayan insanlar bir ila dokuz arasındaki ölçekte en yüksek puanları aldılar.
Çalışmanın bariz bir sınırlaması, insanların yeme alışkanlıklarını kendilerinin bildirmiÅŸ olmasıdır. Bu nedenle hatalar veya yanlış beyanlar mümkündür.
Bireylere ayrıca Alzheimer hastalığının ilerlemesini tespit etmek için tasarlanmış biliÅŸsel testler de yapıldı. Testler beÅŸ alanı deÄŸerlendirdi: bellek, iÅŸleyen bellek, dil, yürütücü iÅŸlevler ve görsel-alansal yetenekler. MRI beyin taramaları her bireyin beyin hacmini belirledi.
Son olarak, araÅŸtırmacılar iki biyobelirteç protein olan “amiloid ve tau” nun varlığını ve miktarlarını deÄŸerlendirerek, onay veren 226 katılımcıdan oluÅŸan bir alt örneklemden aldıkları omurilik sıvısını analiz ettiler.
Cinsiyet, yaÅŸ ve eÄŸitim için ayarlamalar yaptıktan sonra, bilim insanları biliÅŸsel saÄŸlık ve Akdeniz diyeti arasında bariz birkaç baÄŸlantıyı daha iyi belirlediler.
Belirledikleri bağlantılar şu şekilde:
• Dokuzdan düÅŸük her diyet notu, Alzheimer hastalığının ilerlemesinde meydana gelen yaklaşık bir yıllık beyin yaÅŸlanması ile iliÅŸkilendirildi.
• Akdeniz diyetini sürekli bir ÅŸekilde uygulayan katılımcıların, daha düÅŸük diyet puanı olan katılımcılara göre omurilik sıvılarında daha az amiloid ve tau protein biyobelirteçleri olduÄŸu tespit edildi.
• Akdeniz diyetini uygulayan kiÅŸiler, bu diyete uygun beslenmeyen kiÅŸilere göre hafıza testlerinden daha iyi puan aldılar.
Doktor Ballarini'ye göre "Akdeniz diyetinin, beyni protein birikimine ve iÅŸlevini kaybetmesine karşı koruyan mekanizmasının gösterilebilmesi için daha fazla araÅŸtırma gerekli. Fakat bulgular, Akdeniz diyetinde yer alan daha fazla elementin günlük diyete dahil edilmesinin Alzheimer riskini azaltabileceÄŸini gösteriyor.”
Kaynakça:“Could the Mediterranean Diet REDUCE Dementia Risk?” Medical News Today, MediLexicon International, www.medicalnewstoday.com/articles/mediterranean-diet-could-it-reduce-dementia-risk#Finding-associations.